Platform voor Professionals

Op 6 september 2024 streek het Nieuwe netwerk neer in Flevoland. We zaten in een prachtig gebouw: The Natural Pavilion.
Met de sprekers: gedeputeerde Jan Klopman, Ron Methorst (lector Aeres) en Marja Hoorweg (adviseur agrarische sector). Daarna volgden een tiental interessante workshops!
De meeste presentaties en meer informatie zijn te vinden op: www.boereninnederland.nu.

Laten we wel wezen: alles in natuur en landbouw is eigenlijk niets anders dan gemanagede natuur: we selecteren het beste uitgangsmateriaal, we creëren optimale omstandigheden en we beheersen de risico’s. De vraag is alleen tegen welke prijs? Hoe ver kunnen / willen / durven we te gaan met het managen van de natuur? Welke afwegingen kunnen we daarin maken? Een korte overweging om de term landbouwinclusieve natuur anders te duiden en waarom dit een stem geeft aan de natuur.

In het hoofdlijnenakkoord staat: “De Nederlandse natuur en ons, door boeren en tuinders gecreëerde en onderhouden, cultuurlandschap is prachtig. Daar waar nodig werken we gebiedsgericht aan instandhouding. We versterken onze directe leefomgeving en zorgen voor landbouwinclusieve natuur.” Het lijkt een kleine semantische kwestie, deze omdraaiing van natuurinclusieve landbouw, maar het is eigenlijk een heel erg logisch en belangrijk denkraam. Immers ‘inclusiviteit’ gaat over het meenemen van het afwijkende in het algehele normaal. Het gaat over de wenselijkheid van die inclusiviteit en over de eisen die we daaraan (willen) stellen. Door natuur als het normaal te beschouwen, geeft landbouwinclusieve natuur de natuur een stem en de maatschappij een afwegingskader (Een frame dat ook van toepassing kan zijn voor andere menselijke activiteiten zoals stedelijke ontwikkeling, mobiliteit of gaswinning). En welbeschouwd biedt landbouwinclusieve natuur dus een veel sterker frame dan het huidige, en sluit het ook aan bij bijvoorbeeld het stelsel van ecosysteemdiensten die boeren in stand dienen te houden c.q. te verbeteren. En ook de kaderrichtlijn water, en vele andere regelingen, vullen landbouwinclusieve natuur in: het is oké om voedsel te produceren, maar niet ten koste van de waterkwaliteit.

Maar niet iedereen leest het hoofdlijnenakkoord op deze manier. Sommigen zien alleen maar halflege glazen en interpreteren ‘landbouwinclusieve natuur’ als afbraaktaal en een maatschappelijke vergoelijking van de gangbare landbouw. Dat zou op zich ook in lijn zijn met de activistische communicatie van verschillende groepen. Maar het ontgaat niemand dat de huidige landbouwpraktijk een eindig verhaal is: Een landbouwpraktijk die verankerd zit in institutionele posities en belangen, waardoor zomaar veranderen ook niet vanzelfsprekend is. En misschien is het anders bedoeld, maar juist het concept van landbouwinclusieve natuur geeft veel mogelijkheden om de dagelijkse praktijk te heroverwegen. Om afwegingen mee te maken. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld om natuur een voogd te geven. Die voogd kan in onderhandelingen en procedures als rechtspersoon optreden. In Spanje heeft een meer een voogd gekregen, in Nieuw Zeeland een rivier. Rijkswaterstaat nam al eens het initiatief om de bodem een juridische stem te geven, en ook de Waddenzee krijgt binnenkort rechtspersoonlijkheid. De term landbouwinclusieve natuur biedt juist de ruimte voor zo’n voogd voor natuur. Op deze manier verbinden we de burger weer met de boer, en kunnen partijen in dialoog met elkaar gaan.

De gewenste verandering in de landbouw wordt verder aangewakkert door de regeneratieve landbouwbeweging: Een vorm van landbouw, waarbij boeren de in beheer hebbende gronden qua ecosysteemdiensten (vochthoudend vermogen, organische stof gehalte, biodiversiteit etc.) op peil houden en zelfs versterken. Er zijn voorbeelden van boeren die daardoor hun inkomen zagen stijgen: een gezonde bodem en de juiste keuzes leiden tot veel minder kosten zodat het de gederfde omzet ruimschoots compenseert.

Een andere aanjager van vooruitgang is de technologie. Waar voorheen de technologie in dienst stond van de arbeidsproductiviteit van de boer, biedt technologie vandaag de dag de mogelijkheid om concepten als schaal, logistiek en verdienvermogen geheel anders in te vullen, juist ook voor die regeneratieve landbouw-concepten. Of het nou gaat om schoffelrobots, of sensors die op bladniveau ziektes detecteren, het verandert de wijze waarop we landbouw bedrijven. In de gesloten omstandigheden van een moderne kas verslaat de computer inmiddels al de teler als beheerder van het gewas, waar het gaat om productie en milieu impact. Het is een kwestie van tijd voordat de lastigere omstandigheden van de open teelten ook beter door de computer kunnen worden beheerd, met behulp van sensoren, AI en robots. En dat levert ook een nieuwe balans op tussen landbouw en natuur, waarbij emissies als ongewenste neveneffecten in allerlei vormen, geëlimineerd kunnen worden. Waarmee we dus de landbouw als inclusieve activiteit kunnen omarmen.

Kortom, landbouwinclusieve natuur is een denkraam met vele mogelijkheden. Het geeft burgers, en daarmee ook de politiek, handvatten om af te spreken onder welke condities landbouwproductie wenselijk is op lokaal niveau: welke beheersing van natuur achten we geoorloofd voor gezond en verantwoord geproduceerd voedsel. En stellen we dezelfde eisen aan bloembollen of energiegewassen? Geef de natuur een stem. Neem als maatschappij (en politiek) ook de verantwoordelijkheid om de hele keten te betrekken, de partijen met allerlei belangen die elke verandering te spannend vinden. Juist door het bieden van een dialoogkader als landbouwinclusieve natuur kunnen we uit de negatieve spiraal komen en een landbouw creëren die toekomstbestendig is. Het hangt allemaal af van het maken van de verbinding tussen burger en boer over wat wenselijk en acceptabel is, voor beide kanten.


Tamme van der Wal, voorzitter Nieuwe Netwerk

Op vrijdag 26 januari hebben we een geslaagde Nieuwjaarsbijeenkomst gehouden. Na een enthousiast verhaal van Peter van der Voort (boerderij Remeker) is volop gediscussieerd over de boer van de toekomst. 
Veel input is genoteerd over het thema “De Nieuwe Boer is ...”. Dit is op weg naar onze derde conferentie met dit thema, 6 sept. 2024.  
Het verslag vind je elders op de website.

Lees de verslagen of bekijk de presentaties van enkele eerdere Duurzame Derde Donderdag Meetings:

• 24 mei: VWI-excursie Genneper Hoeve
• 26 jan. '24: Nieuwjaarsbijeenkomst NN
• 16 nov. '23: Data-ethiek in Agrofood
• 31 mei '23: African Day “Euro-African & inter African trade - Unlocking potential of African agriculture”
• 30 mrt.. '23: Hoe maak je je huis energiezuinig?
• 23 mrt. '23: Gevolgen verkiezingsuitslag voor landbouw, voedsel en groen
• 27 okt. ’22: Vervolgstappen conferentie “De Nieuwe Boer is...”
• 31 mei ’22: Thema “Afrikadag”
• 13 april ’22: How will agricultural sustainability policies in the West impact the rural poor in Africa?
• 20 jan. ’22: Een nieuw kabinet en nu? Wat gaat er gebeuren op het gebied van duurzaamheid, voedsel en groen?
• 17 juni.’21: Belang van vruchtbaar maken van de bodem voor ontwikkeling van landbouw in sub-Sahara Afrika
• 20 mei ’21: Wat je (n)iet ziet met de satelliet
• 15 april ’21: From Farm to Fork / nieuw GLB
• 18 maart ’21: Wegwijs met de Duurzame Doelen
• 18 feb. ’21: De Omgevingswet: daadwerkelijk ‘Eenvoudig Beter’?
• 10 feb. ’21: Seminar over het belang van goed zaad voor een versnelde ontwikkeling van de landbouw

Lees de verslagen / impressies van enkele Maandag Meetings (MM) van Nieuwe Netwerk:

• 6 dec. ’21: Natuurlijke Veehouderij
• 1 nov. ’21: Financiering van ‘innovatie binnen food & agri’
• 3 mei ’21: 5 Scenario's voor toekomstige landbouw in NL
• 1 mrt. ’21: N.a.v. de Lancering eerste SDG Spotlight rapportage

Mail: mailus
Lidmaatschap
Contactformulier